Keramička zdjela, Donja Dolina, mlađe željezno doba
Srebrna naušnica, Donja Dolina, mlađe željezno doba
Glinene igračke, Donja Dolina, starije i mlađe željezno dobStalna postavka -
Metalno doba
Metalno doba Arheološkog dijela stalne postavke predstavljeno je nalazima sa nekoliko istraženih lokaliteta teritorije Bosanske krajine, kao i sa slučajnim nalazima iz okoline Banje Luke, koji potiču iz perioda od kraja IV do kraja posljednjeg milenijuma stare ere, što podrazumjeva bakarno doba (3300-2000/1800. g. st. e.), bronzano doba (2000/1800-1000/800. g. st. e.) i željezno doba (1000/800. g. st. e. – poč. n.e.).
- KUSTOS
Fragmenti keramičkih posuda, glačalo i kremeno oruđe, Kastel, bakarno dobaBakarno doba (eneolit)
Bakarno doba (eneolit) područja sjeverozapadne Bosne potrajalo je tokom poslednjih vijekova IV i većeg dijela trećeg milenijuma stare ere, a označava ga napuštanje tradicije mlađeg kamenog doba i početak razvoja metalurgije. Reprezentuju ga malobrojni nalazi, uglavnom keramičkih posuda i u manjoj mjeri kremenog oruđa sa lokaliteta Kastel u Banjoj Luci, Pećine u Klašnicama i Zemunica, Plavljani i Ober u Radosavskoj, opredeljenih kao naselja poznog perioda razvoja vučedolske, odnosno lasinjske kulture, kao i sa nekropole ravnih grobova Petkovo brdo, takođe u Radosavskoj.
Bronzani mač sa bubrežastom jabučicom, gradina Stražbenica, kod ušća Bijelog potoka u Vrbanju, pozno bronzano doba
Bronzano doba
Bronzano doba, sa trajanjem tokom II milenijuma obilježeno je naglim razvojem metalurgije, zanatstva i trgovine, zahvaljujući blizini rudonosnih oblasti. Nedovoljna istraženost lokaliteta iz ranog i srednjeg bronzanog doba razlog je da su pojedinačni nalazi jedini pouzdani pokazatelji postojanja početnog razdoblja migracija bronzanodobnih populacija, koje postepeno potiskuju bakarnodobnu civilizaciju sa ovih prostora. Stoga su rana i srednja faza bronzanog doba zastupljene sa po jednim slučajnim bronzanim nalazom, bodežom iz Martin Broda na Uni i sjekirom iz Barlovaca. Brojniji su nalazi poznobronzanodobnog porijekla, od kojih jednoj grupi pripadaju slučajna otkrića, poput ostave bronzanog nakita iz Medenog Polja, ostave bronzanog oružja iz manastira Rmanj (koplje) i sa prostora gradine Sražbenica (mač). Druga grupa rezultat je arheoloških iskopavanja, poput bronzanog nakita iz Mahovljana (narukvica, ukrasne igle, privjesci). Intenzivna eksploatacija bronzane rude pripisana je novopridošlim srednjoevropskim populacijama, nosiocima kulture polja sa urnama, te osnivačima brojnih naselja gradinskog tipa na području sjeverozapadne Bosne, gdje podstiču razvoj autohtone kulture. Smatra se da je ova srednjoevropska kultura, izvršivši ekspanziju preko Save, dospjela je tokom poznog bronzanog doba i u sjevernu Bosnu, čije prisustvo dokumentuje arheološki materijal sa sistematski istraženih lokaliteta, uglavnom iz naselja sa teritorije Gradiške i Banje Luke (Donja Dolina, Brdašce/Laktaši, Čitluk, Radosavska Piskavica, Karanovac).
Bronzani nakit, Bila, Kumsale, Blatnica, Klašnice, starije željezno doba
Željezno doba
Razvoj željeznog doba tokom gotovo čitavog posljednjeg milenijuma stare ere na području sjeverozapadne Bosne, naseljenog Panonima, moguće je pratiti zahvaljujući arheološki istraženim lokalitetima, prije svega, raznovrsnom materijalu iz kompleksnog naselja u Donjoj Dolini. Po bogatstvu materijala ističu se i drugi lokaliteti, takođe naselja sa kontinuitetom iz prethodnog perioda (Brdašce/Laktaši, Čitluk, Karanovac), kao i novonastala (Sanski Most), koja su tokom starije faze željeznog doba (halštat) pripadala kulturnoj grupi Donja Dolina–Sanski Most, rasprostranjenoj duž Posavine, između ušća Une i Vrbasa. Mlađe željezno doba (laten) bosanske Posavine (Donja Dolina, Sanski Most) i Pounja (Jazerine, Ribić), poput slavonske Posavine i panonskog Podunavlja, bilo je izloženo jakom uticaju keltske kulture (razni oblici latenskih fibula, tehnologija izrade i dekoracije keramičkih posuda). Arheološkim materijalom nije potvrđeno keltsko osvajanje teritorije južno od Save, o čemu svjedoči i neprekinuti razvoj japodske kulture u Pounju do završetka stare ere, a bez većih promjena i tokom prodora Kelta. Izloženi primjerci specifičnog japodskog nakita i dijelova nošnje, izrađenog u kombinaciji bronze, željeza, stakla i ćilibara dokaz su i postojanja trgovine, ne samo sa susedima, već i sa udaljenim oblastima, poput Baltika.
Galerija
Pogledajte dostupne fotografije
