Zbirka srednjovjekovnog oružja i oklopa
Srednjovjekovni period istorijskog dijela stalne izložbene postavke predstavljen je oružjem tog doba, pronađenim na teritoriji Bosanske Krajine, koja se u to vrijeme nazivala Donjim Krajima. Izložena su četiri mača, tri koplja, jedna puška kukača, jedna bojna sjekira, kao i dio verižne rukavice. Srednjovjekovna zbirka, koja se nalazi u Muzeju Republike Srpske, danas broji 36 predmeta. Čine je srednjovjekovni mačevi pronađeni na prostoru Bosanske Krajine, koplja, buzdovani, bojne sjekire, glefa, vrh strijele i verižni oklop. Prikupljanje građe za formiranje ove zbirke počelo je prvih godina nakon osnivanja Muzeja 1930. godine, koji se tada zvao Muzej Vrbaske banovine. Svi predmeti dospjeli su u Muzej otkupom ili kao poklon, a za neke od njih ne postoje podaci o porijeklu.
- KUSTOST ISTORIČAR
Vrbaski mač, Rekavice, V vijekVrbaski mač
Vrbaski mač, koji je danas izložen u stalnoj postavci, pronađen je u rijeci Vrbas, kod sela Rekavice, u okolini Banje Luke, zaslugom ronilaca Ronilačkog kluba „Buk“. Nakon pronalaska, smješten je u Muzej Republike Srpske. Iako nije moguće precizno utvrditi period iz kog potiče, smatra se da datira iz druge polovine 14. vijeka ili prve polovine 15. vijeka.
Stalna postavka
Znanje o prošlosti Donjih Kraja
Nedostatak istorijskih izvora ograničava naše znanje o prošlosti Donjih Kraja, kao i o predmetima koji su danas dio Zbirke srednjovjekovnog oružja i oklopa Muzeja Republike Srpske.
Od tri preostala mača izložena u stalnoj postavci, jedan datira iz perioda 11-12. vijeka i bio je namijenjen suprostavljanju verižnom oklopu. Drugi je imao istu namjenu i potiče iz razdoblja 1150-1300. godine. Treći, jednoiporučni mač iz razdoblja 1350-1450. godine, bio je namijenjen borbi protiv punog oklopa.
Za dva koplja izložena u stalnoj postavci nema podataka o načinu i vremenu njihovog dolaska u Muzej, dok je treće poklonjeno Muzeju, mada nije poznato kada.
Za verižnu rukavicu takođe nema podataka o njenoj nabavci. Kada je riječ o bojnoj sjekiri, poznato je samo da je u Muzej dospjela otkupom 1966. godine. Puška kukača, za koju se pretpostavlja da potiče iz 16. vijeka, takođe je izložena u stalnoj postavci, ali o njoj postoji malo podataka, a način i vrijeme njene nabavke ostaju nepoznati. Ova puška imala je sistem paljenja na fitilj.
